Jak rozpoznać demencję?

Na początek weźmy pod lupę przebieg choroby naszego podopiecznego, pana Alberta:

Pan Albert ma demencję. Choroba odmieniła jego życie. Senior nie pamięta, gdzie odłożył okulary i zastanawia się, kto ukrył przed nim klucze i portfel. Jest rozdrażniony i obarcza winą innych domowników. Czasami senior boi się, że ktoś schował się pod jego łóżkiem. Innym razem jest pewny siebie i wymyka się na spacer, po którym nie potrafi odnaleźć drogi do domu. Kiedy ktoś go odwiedza, opowiada w kółko te same historie, chociaż nie rozpoznaje twarzy osób, które go słuchają. Pan Albert wstaje w środku nocy i szuka portfela, który znowu ktoś przed nim ukrył. Może to ta osoba, która ostatnio schowała się pod jego łóżkiem?

Każdego dnia korzystamy ze zdolności, dzięki którym wykonywanie codziennych obowiązków nie sprawia nam większego problemu. Demencja to nic innego, jak utrata tych zdolności. Przykład pana Alberta pokazuje, jak mocno demencja oddziałuje na jakość życia człowieka dotkniętego chorobą.

Objawy demencji starczej

Osoby dotknięte demencją wykazują objawy, dzięki którym jesteśmy w stanie rozpoznać chorobę. Wśród nich rozróżniamy objawy podstawowe i dodatkowe.

Do objawów podstawowych należą:

·        Zaburzenia pamięci

Osoby dotknięte demencją często żyją przeszłością i nie poznają członków swojej rodziny.  

·        Zaburzenia orientacji i zdolności rozpoznania znanych elementów otoczenia

Demencyjni seniorzy są zdezorientowani w czasie i nie wiedzą, w jakim miejscu się znajdują.

·        Zaburzenia mowy 

Osoby chore mają często kłopoty z mówieniem, nieprawidłowo artykułują poszczególne głoski i używają nieodpowiednich słów.

·        Problemy z koncentracją 

Osoby z demencją nie potrafią się skupić.

·        Niemożność podejmowania decyzji i zaburzenia logicznego myślenia

Demencja uniemożliwia osobom chorym podejmowanie trafnych decyzji.

·        Niemożność działania

Demencyjni seniorzy nie potrafią zaplanować dnia. Potrzebują osoby, która powie im co mają robić.

·        Zaburzenia funkcji motorycznych i upośledzenie ruchów

Choroba demencyjna często wiąże się z ograniczeniami ruchowymi.

Z kolei objawy dodatkowe to:

·        Uczucie strachu

Osoby chore boją się, że nie poradzą sobie z prostymi czynnościami życia codziennego, które wcześniej nie sprawiały im żadnego problemu.  

·        Stany depresyjne 

Osoby dotknięte demencją często tracą pewność siebie, ponieważ nie są już tak sprawne fizycznie, jak kiedyś.

·        Pobudzenie i agresywne reakcje 

Osoby z demencją często reagują agresją na swoje niepowodzenia.

·        Paranoja

Zazwyczaj demencyjni seniorzy źle interpretują zachowanie innych osób.

·        Uczucie niepokoju

Osoby chore czują się zagubione i bezradne.

·        Apatia 

Osoby z demencją cierpią na utratę umiejętności kognitywnych – nie rozumieją otaczającego ich świata.

·        Wycofanie społeczne

Osoby demencyjne wycofują się ze społeczeństwa ze względu na chorobę. Dzieje się tak, ponieważ nieustannie zbierają negatywne doświadczenia i chcą tego uniknąć.

·        Zaburzenia orientacji czasowej

Demencyjni seniorzy wstają w nocy, ponieważ myślą, że jest dzień.

Kiedy możemy mówić o demencji?

Pani Heike ma demencję. Choroba bardzo mocno wpływa  na jej samopoczucie. Seniorka boi się wyjść z domu, czuje się samotna i często płacze. Tęskni za swoją mamą, która była przy niej przez całe życie. Co chwilę pyta opiekunkę: "Gdzie jest mama? Kiedy wróci do domu?". Pani Heike często się zapomina i ma wahania nastrojów. Gdy wychodzi na spacer po ogrodzie, opiekunka za każdym razem pomaga jej ubrać buty. Opiekunka pochyla się przed seniorką, obejmuje jej stopę i próbuje wsunąć but. Pani Heike czuje ucisk na stopie, spogląda w dół i widzi czuprynę brązowych włosów. Ma ochotę złapać za włosy i mocno je pociągnąć.

Do najbardziej rozpoznawalnych cech choroby należą problemy z pamięcią, zaburzenia mowy i orientacji. Często osoby dotknięte chorobą nie są w stanie samodzielnie zaplanować dnia. To samo tyczy się trzeźwej oceny sytuacji – osoby demencyjne po prostu nie rozumieją tego, co dzieje się wokół nich. Choroba bardzo mocno wpływa na ich zachowanie i prowadzi do zmian osobowości.

A jednak – objawy takie jak problemy z koncentracją lub apatię można zauważyć również u osób zdrowych. Po czym więc poznać, że mamy do czynienia z demencją?

Przede wszystkim objawy muszą trwać dłużej niż sześć miesięcy, stale się pogłębiać i prowadzić do utrudnień w życiu codziennym. Objawy, które kojarzymy z demencją mogą świadczyć o innej chorobie, braku witamin lub odwodnieniu, które prowadzą do różnych dolegliwości u osób starszych.  Dobrym przykładem są niepokojące objawy związane z zaburzeniami czynności tarczycy, które do złudzenia przypominają demencję. Dlatego ważne jest, aby wszelkie symptomy choroby jak najszybciej skonsultować z lekarzem.

Autor: Wiktoria Niedźwiedź

Bibliografia:

Dr. Claudia Gärtner, Barbara Hartmann, Dr. Mariana Kranich, Hiltrud Luthe, Sabine Mierelmeier, Menschen mit Demenz und geistiger Behinderung begleiten. Eine Handreichung für Mitarbeitende in der Behinderten- und Altenhilfe, Köln 2016